Najopevaniji grad u epskoj poeziji, srednjovekovna prestonica cara Lazara, dostojanstven Grad Kruševac, ima mnoge svoje adute, od istorije i kulture, preko spomeničkog nasleđa kneza Lazara, do kraljevske Ribarske Banje, šumovite planine Jastrebac, sportsko – rekreativnog i verskog turizma, do savremenog multifunkcionalnog zabavnog parka “Šarengrada”.

STARA SRPSKA PRESTONICA

KRUŠEVAC je jedan od najopevanijih gradova u srpskoj epskoj poeziji. Njegova istorija, kao i istorija cele Srbije, deli se na period pre i posle Kosovskog boja. Lazar Hrebeljanović, srpski srednjovekovni knez, osnivač je Kruševca. Tu je 1371. godine sagradio dvor, pa je Kruševac bio srpska prestonica sve do ubistva kneza Lazara u Kosovskom boju. Posle njega, Kruševac postaje prestonica vazalne Srbije kojom upravlja kneginja Milica, a zatim njen i Lazarev sin Stefan Lazarević, koji kasnije dvor prenosi u Beograd. O tom periodu dosta se može saznati u arheološkom parku „Lazarev grad“.

Danas savremen, grad Kruševac čvrsto se oslanja na temelje svoje slavne prošlosti i svrstava se u gradove izuzetno bogatog kulturno-istorijskog nasleđa. U crkvi Lazarici obavljeno je pričešće srpske vojske pred odlazak u Kosovski boj. U centru grada Kruševca, na Trgu kosovskih junaka dominira Spomenik kosovskim junacima – simbol grada Kruševca i jedno od najuspelijih ostvarenja srpskog vajarstva s početka XX veka. Kruševac, prestoni grad države kneza Lazara Hrebeljanovića, podignut je posle Maričke bitke, pa ne čudi što se i danas ovde oseća duh srednjovekovne Srbije.

LAZAREV GRAD

Arheološki park „Lazarev grad“ predstavlja ostatke srednjovekovne prestonice kneza Lazara, koja se nekad nalazila u Kruševcu. U pitanju je spomenik kulture od izuzetnog značaja. Od 1961. do 1971. godine su obavljena arheološka istraživanja kompleksa kako bi došlo do rekonstrukcije izgleda srednjovekovnog Kruševca. Knez Lazar je podigao svoju prestonicu 1371. godine, a prvi put se pominje kao grad 1387. godine u jednoj povelji. Grad je nakratko bio pod vlašću Turaka nakon Kosovskog boja, a Lazarev sin Stefan je 1405. godine premestio prestonicu u Beograd. Grad je takođe bio pod Mađarima od 1437. do 1444. godine. Međutim, godine 1454. ga u potpunosti osvajaju Turci. https://bookaweb.com/sr/ad/2000

Izgled i sadržaji Lazarevog grada

Veruje se da je kompleks podignut u dve faze. „Mali grad“ koji se sastoji od glavne kule, rampe, rova i jedne male kule i palata i njeni prateći objekti su zidani istovremeno, a pre utvrde „velikog grada“ i crkve Lazarice. Danas u okviru Arheološkog parka možete pogledati sledeće spomenike i objekte:

• Spomenik Knezu Lazaru
• Narodni muzej Kruševac
• Donžon kula
• Crkva Lazarica

Spomenik osnivaču Kruševca, knezu Lazaru, nalazi se u istočnom delu arheološkog parka „Lazarev grad“. Otkriven je 27. juna 1971. godine, povodom proslave „Šest vekova Kruševca“.
Autor Nebojša Mitrić, vajar iz Beograda, za predstavu figure Lazara, bio je inspirisan uobičajenim položajem srpskih srednjovekovnih vladara na svom kovanom novcu: sedeći stav sa mačem preko krila. Lik kneza Lazara urađen je prema ktitorskoj fresci u manastiru Ravanica. Graditeljske osobine kneza Lazara prikazane su konturama srednjovekovnog grada na levom ramenu figure, kao i obrisima Lazarice pod pazuhom desne ruke koji se lako uočavaju. Ornamenti na haljini preuzeti su sa Lazareve haljine čija se kopija čuva u Narodnom muzeju Kruševac. https://turizamsrbije.com/

CRKVA LAZARICA

Crkva Lazarica u čijem jezgru se i nalazi, najstarije i najvrednije kulturno dobro u gradu. Podigao ju je knez Lazar kao pridvornu crkvu svoje novosagrađene prestonice u slavu prvog sina Stefana, naslednika prestola. Crkvu je posvetio arhiđakonu Stefanu, zaštitniku dinastije Nemanjića. Crkva Lazarica, zajedno sa Ravanicom, predstavlja svojevrstan početak Moravskog stila. Ima osnovu trikonhosa sažetog tipa sa tri traveja i kubetom nad srednjim. Na zapadnoj strani se nalazi narteks koji je prvobitno imao tri ulaza, ali su bočni kasnije zazidani. Nad njim se uzdiže zvonik sa katihumenom, koji je na spratu imao kapelicu. Spoljašnjost crkve karakteriše vizantijski način zidanja smenjivanjem reda žutog tesanika sa tri reda crvene opeke, a urađene su i široke spojnice maltera, koje izbijaju iz ravni koju stvara zid.https://www.ugradu.rs/kulturna-dobra/krusevac/spomenici-kulture/crkva-lazarica/

Bočne strane crkve su, kao i sve tri apside trikonhosa, podeljene u vertikalne delove, koji se završavaju arhivoltama, dok je horizontalna podela u tri dela izvedena pomoću dva kordonska venca. U najvišem delu su smeštene, međusobno različite, kamene rozete na crveno-žutoj šahovskoj podlozi, dok su u zoni ispod njih, smešteni prozori, oko kojih se nalazi ukrasna kamena plastika u obliku prepleta. (Rozete, kao i neki kameni prepleti, spadaju među najbolje u Moravskom stilu). Prema dosadašnjim istraživanjima, crkva nije bila živopisana sve do sredine XVIII veka. Tada je zograf Andra Andrejević sa svojim ljudima oslikao crkvu, između 1737. i 1740. godine, ali su do danas opstali samo fragmenti njihovog rada. Crkveni ikonostas potiče iz 1844. godine i danas je sačuvan u potpunosti.https://www.ugradu.rs/kulturna-dobra/krusevac/spomenici-kulture/crkva-lazarica/

TRG GLUMACA

Trg glumaca svečano je otvoren na Vidovdan 28. juna 2019. godine. svoje mesto na Trgu, sada već simbolu srednjovekovne srpske prestonice, našli su i Ljubinka Bobić, Radmila Savićević, Taško Načić, Milan Puzić, Mihajlo Bata Paskaljević, Vlastimir Đuza Stojiljković i Miodrag Petrović Čkalja.

Oni pored fotografija imaju i svoje biste. Kruševac je srpskoj i jugoslovenskoj pozorišnoj i filmskoj umetnosti dao najveći broj legendarnih glumaca.

BAGDALA

Kada se kaže „grad pod Bagdalom“, jasno je da se radi o Kruševcu. Ali je, onima koji nisu Kruševljani, malo poznato da je ovo šumovito brdo dobilo naziv po onome što zaista pruža – „bagdala“ je slobodan prevod za tursku reč koja označava božanski pogled.Bagdala predstavlja Kruševljanima mesto za šetnju, odmor, igru i rekreaciju, kao i svih proteklih godina.

Pored toga, na Vidovdan 2019.godine izgrađen je Park minijatura „Srbija“. Park je u obliku teritorije države Srbije, sa pet „reka“, deset „gradova“ i u prvom trenutku deset minijatura manastira: Žiča, Mileševa, Ravanica, Tronoša, Studenica, Gračanica, Lazarica, Krušedol, Pećka patrijaršija i Hram Svetog Save, Visoki Dečani i Pavlovac .Prostor na Bagdali od Vidovdana 2020. godine, obogaćen je jarbolom 23m visine, sa srpskom zastavom. Postament jarbola krasi trostrani prikaz dvoglavog orla sa grba Republike Srbije, rad autora dr Borisa Stajkovca.https://www.gdeputovati.rs/krusevac/sta-videti/bagdala/