Manastir Manasija-Duhovni biser Srbije

Manastir Manasija-Opšti podaci

Manastir Manasija se nalazi pokraj reke Resave, na 2 km severoistočno od Despotovca kao najbližeg većeg mesta u okolini. Manastir je poznat i pod nazivom Resava. Grad Despotovac je dobio ime u čast despota Stefana Lazarevića, koji je ktitor manastira Manasija. Manastir je zadužbina Despota Stefana Lazarevića čije se mošti, po analizama arheologa, antropologa i stručnjaka za DNK analize, nalaze u južnom delu crkve, ispod bele mermerne ploče. Manastir Manasija je sa svih strana okružen visokim brdama i neverovatnom prirodom. Manastir Manasija ili Resava je podignut u XV veku na teritoriji Pomoravskog okruga, preciznije u Despotovcu. Pripada Eparhiji braničevskoj Srpske pravoslavne crkve. Manastir Manasija pripada najznačajnijim spomenicima srpske srednjovekovne kulture i najznačajnija je građevina Moravske škole. Izgradnja manastira je započeta 1407. godine, a završena je 1418. godine. Manastirska crkva je posvećena Svetoj Trojici, a osveštena je na praznik Svetog Duha.

Istorija manastira Manasije

Manastir Manasija počinje da se zida 1407. godine, a istorijski podaci nam govore da je gradnja okončana 1418.godine, nakon čega ga momentalno nastanjuju monasi. Građevina manastira Manasija obuhvata ceo kompleks zidina, koje su bile utvrđene sa čak 11 kula, od kojih je najveća bila Despotova kula, koja je ujedno i takozvana Donžon kula. Resavska škola koja je radila u okviru manastira Manasije, je bila radionica sa učenim monasima piscima, prevodiocima, prepisivačima i književnicima. Oni su prevodili i ukrašavali knjige i rukopise, bili izvor mnogih pisanih dela i tako dalje. Zbog toga je manastir predstavljao simbol duhovnosti i prosvećenosti tokom narednih vekova. Po pravilima ove škole se radilo i u crkvi Pećkoj patrijaršiji i manastirima Hilandaru, Dečanima i Ljubostinji. Vremenom se uticaj Resavske škole proširio i na druge države kao što su Makedonija, Bugarska, Rumunija i Rusija. Smrću despota Stefana 1427. godine nastala su teška i mučna vremena za zemlju, pa i za ovu svetinju. Već 1439. osvajaju je Turci, a 1456. godine prvi put gori. Zna se da je do ponovnog dolaska u srpske ruke krajem 18. veka u više navrata obnavljana, ali pisani podaci o opravkama nisu sačuvani.

Živopis manastira Manasija

Despot Stefan, kao dobro obrazovan čovek tog vremena i ljubitelj umetnosti, zaista je doveo najiskusnije živopisce, tada najbolje u čitavom vizantijskom umetničkom krugu. Oni su u Resavi naslikali freske izvanredne lepote, raskošnog kolorita i istančane duhovne poruke. Živopis Manasije se nije očuvao u celini. Nestalo je i natpisa o vremenu njegovog postanka. Bez obzira na veliku oštećenost i neočuvanost, živopis Manasije spada u red najvećih dometa srpskog srednjovekovnog slikarstva. Na zapadnom delu nalazi se freska na kojoj despot Stefan Lazarević drži u jednoj ruci povelju, a u drugoj model manastira. Na južnom delu – u pevnicama su likovi svetih ratnika. U gornjem delu su naslikane scene iz života Gospoda Hrista. Osim toga, ilustrovane su i njegove priče iz Jevanđelja. U glavnom delu su oslikani proroci starog zaveta. U oltaru je naslikano Pričešće apostola i Povorka svetih otaca, među kojima je Sveti Sava.

Arhitektura i izgled Manasije

Sam manastir i celo njegovo područje je okruženo visokim bedemima, koji su imali odbrambenu ulogu. To je činilo jedanaest kula od kojih se isticala donžon ili Despotova kula i u nju se jedino ne može ući sa bedema. Razmaci između kula su bili veći na istočnoj, a manji na zapadnoj strani. One su se razlikovale samo u osnovi. Neke su u obliku šestougaonika, a neke imaju četvorougaonu osnovu. Na udaljenosti od 2 m od bedema je podignut još jedan zid kao dvostepena odbrana. Kasnije je izgrađena Smederevska tvrđava na isti taj način. Kao najvažniji objekat manastirskog kompleksa smatra se crkva Svete Trojice. Ona spada u najlepše crkve moravskog stila. Od jedanaest kula koje čine Manasiju naročito se izdvaja jedna, tzv. Donžon kula. Termin potiče iz arihtekture srednjovekovnih utvrđenja, a odnosi se na najveću, najjaču i najmasivniju kulu u čitavom utvrđenju. Ona dolazi kao mesto poslednje odbrane – utvrđenje u utvrđenju. Izgledom, veličinom i funkcijom razlikuje se od svih ostalih kula, na šta ukazuju podatak da je izdignuta deset i po metara od čitavog nivoa manastirskog dvorišta. Takođe, njen eksterijer upotpunjuju i mašikule – balkoni koji doprinose odbrani kule. Donžon kula u manastiru Manasija poznatija je još i kao Despotova kula. Unutar zidina, u središnjem delu manastirskog prostora, nalazi se veličanstveno zdanje – crkva posvećena Svetoj Trojici. Izgrađena je, kao i čitav kompleks, u prepoznatljivom stilu moravske škole. Prilikom gradnje kao uzor poslužila je zadužbina cara Lazara, manastir Ravanica, što se uočava u izgledu fasade crkve, broju kupola, odabirom ukrasa, kao i izborom korišćenog materijala.