Krupajsko vrelo i Gornjak-Skriveno blago i svetinja

Kraj radne nedelje je dugo očekivana prilika za odmor, ali i nezaboravna vikend putovanja! Dobra vest je da putovanja za vikend ne iziskuju mnogo novca, pa vikend na zanimljiv način možete provesti i u svojoj zemlji. Iako to možda ne znate, postoje mnoga značajna i lepa mesta u Srbiji koja bi trebalo obići, i koja mogu biti odličan izbor za regularni, ili još bolje – produženi vikend..

Krupajsko vrelo

U istočnoj Srbiji, u podnožju planine Beljanice, nalaze se dragulji prirode kakvi se na prvu pomisao mogu naći samo u bajkama. U pitanju su kraška vrela. Od ovih dragulja, dva zaslužuju da im se posveti posebna pažnja. U Žagubici, na mestu gde se Beljanica spušta u Homoljsku kotlinu, nalazi se vrelo Mlave, i na oko 35 kilometara od Žagubice, u zapadnom podnožju planine, u dolini Krupajske reke, leži skriveno Krupajsko vrelo.

Krupajsko vrelo predstavlja jednu od prirodnih retkosti i obeležja ovog kraja. Svojom jedinstvenom lepotom, ovo izvorište, koje na površini stvara kraško jezero, neodoljivo mami u carstvo šuma, voda i čistog planinskog vazduha. Lekovite vode termalnog izvora, koje se mešaju sa hladnom izvorskom vodom Krupajskog vrela, upotpunjuju sliku ovog bajkovitog predela. Po legendi Homoljske planine su progutale veliku količinu zlata. Sakriveno je u Zlatnoj pećini na dnu Krupajskog vrela koju čuva Tartor, vodeni duh. Ispod mirne površine Krupajskog vrela nalazi se ulaz u mrežu kanala koji vode do podvodne pećine.

Zanimljivo je da su pri zaronu, ronioci pronašli dokaze o ranijem prisustvu ljudi. Smatra se da su vrelo pre njih istraživali lovci na blago, jer su se pećine Krupajskog vrele inspirisale brojne legende. Prema pričama ronilaca koji su uspeli da se spuste do 123 m dubine (nacionalni rekord) pri zaronu se nailazi na čitav niz podvodnih kanala. Spomenik prirode “Krupajsko vrelo”, ustanovljen uredbom Vlade Republike Srbije , a na osnovu Zakona o zaštiti životne sredine, za zaštićeno prirodno dobro od izuzetnog značaja predstavlja jedan od najjačih kraških izvora u Srbiji i po morfologiji svog izvorišta, hidrološkim funkcijama i pratećim prirodnim obeležjima pripada grupi najreprezentativnijih gravitacionih vrela.

Manastir Gornjak

Manastir Gornjak leži na manjem, proširenom platou Mlave u Gornjačkoj klisuri. Prislonjen je uz kamene litice Ježevca ispod kojih promiče brza i bistra Mlava. Manastir Gornjak udaljen je od Petrovca 18 km, a od Krepoljina 7 km. U sklopu ovog vrednog kulturno-istorijskog spomenika Homolja nalazi se i savremeno uređen konak za smeštaj gostiju, kao i lepi tereni za kampovanje pored Mlave.

Zaštićen je kao spomenik kulture od velikog značaja. Prema predanju, zabeleženom 1867. godine, manastir Gornjak nastao je prvobitno kao crkva Vavedenja Presvete Bogorodice, po želji koju je knez ispunio Grigoriju Sinajitu mlađem, koji je pomogao u gradnji svetinje, potom njime upravljao, a njegove mošti se takođe danas nalaze u manastirskoj crkvi.

Među motivima za gradnju se navode i državnički razlozi, jer je Lazar tek ovladao ovim krajevima pa je hteo da to obeleži zadužbinom. Istorija manastira je istorija naroda ovoga kraja. Rušili su ga i palili, pljačkali, odvodili monahe, a on je ponovo nicao, tu pored Mlave, pripijen uz kamene strmine planine Ježevca. Manastir, koji je dobio ime po jakom homoljskom vetru gornjaku, čuvao je u riznici velike dragocenosti: povelju kneza Lazara, povelju patrijarha srpskog Spiridona, barjak cara Dušana, čašu kneza Lazara sa ugraviranim inicijalima i mnoge druge.Ali, njih više nema jer su tokom ratova raznošene ili spaljene. Po oslobođenju Srbije, manastir je obnovljen i dozidan. Manastir Gornjak pripada Eparhiji braničevskoj Srpske pravoslavne crkve i predstavlja nepokretno kulturno dobro kao spomenik kulture.

Manastir svete Trojice

Na brdu Goljak, koje se danas zove Mali Čukar, poviše sadanjeg sela Ždrelo, na mestu s neizrecivo lepim pogledom na mlavsku ravnicu i daleko iza nje, ovaj manastir je, kako predanje kaže, podigao kralj Milutin. Na osnovu šturih i malobrojnih podataka rekli bismo da je prvo bio posvećen Svetom Nikoli, a zatim Svetim apostolima Petru i Pavlu. U kolektivnom pamćenju stanovnika okolnih sela, međutim, sačuvan je dan sabora, a sabor je održavan na Svetu Trojicu, pa se i danas misli da je to bila njegova hramovna slava.

Ideju da na temeljima nekadašnje crkve Svete Trojice sazida manastir Sima Stevanović iz Ždrela dobija 1955. godine. Početkom 1998. on pribavlja saglasnost nadležnih institucija i počinje sa zidanjem, a završava manastir 2001. Crkva je jednobrodna građevina sa jednim kubetom u vizantijskom stilu. Manastir su oko 1718. godine u znak odmazde porušili Tatari koji su ratovali za Tursku, kada su pretrpeli katastrofalan poraz od austrijske vojske. Manastir se obnavlja a ponovo strada 1790 godine u okršajima austrijske i turske vojske. Freske u manastirskoj trpezariji u konaku uradio je zograf Stanoje. Freskopisanje crkve povereno je novosadskom slikaru Mihailu Džemberu, koji ih radi na platnu a zatim lepi na zidove.

Banja Ždrelo

Banja Ždrelo nalazi se u Istočnoj Srbiji u podnožju Homoljskih planina, u dolini reke Mlave. Slobodno možemo reći da je Banja Ždrelo banja novih generacija i svojim jedinstvenim izgledom polako dobija titulu lidera među banjama u našoj zemlji a i šire. Terme Ždrelo, jedinstveni akva park u Srbiji, radi preko cele godine, u vodi temperature od 30 do 40 stepeni. Terme Ždrelo raspolažu sa 9 bazena – 4 zatvorena (2 za odrasle i 2 bebi bazena) i 5 otvorenih bazena – kao i sa jednim bazenom sa slanom vodom. Bazeni rade svakog dana od 10h do 20h.